Xích xe đạp, mặc dù chỉ là một thành phần nhỏ trong hệ thống truyền động, nhưng lại là yếu tố quan trọng hàng đầu khi nói đến hiệu suất và trải nghiệm lái xe. Chọn đúng loại xích không chỉ ảnh hưởng đến sự trơn tru, êm ái của bộ truyền động, đảm bảo an toàn và độ bền của chiếc xế yêu quý của bạn, mà còn tạo cảm giác thoải mái trong mỗi chuyến đi.
Bài viết này sẽ giúp các bạn hiểu rõ từ định nghĩa đến các loại xích phổ biến, thông tin chi tiết về cấu tạo, tiêu chí chọn lựa, bảo dưỡng cũng như lợi ích của việc sử dụng xích xe đạp chất lượng.
Tổng quan về Xích xe đạp
Định Nghĩa về Xích Xe Đạp
Xích xe đạp, hay còn gọi là sên xe là một phần quan trọng của hệ thống truyền động, nó kết nối giữa bánh sau và đĩa đạp thông qua các tầng líp, truyền lực từ chân của người đi xe đến bánh xe.
Mỗi dài xích xe đạp thường được làm từ hợp kim thép chống gỉ, chắc chắn, được kết nối với nhau bởi các mắt xích. Mỗi mắt xích là các con lăn được kết nối bởi masterlink.
Xích xe đạp là gì?
Vai Trò Quan Trọng của Xích
Xích không chỉ chịu trách nhiệm truyền lực mà còn đảm bảo sự ổn định và hiệu suất của xe đạp. Sự chọn lựa đúng đắn của xích có thể cải thiện khả năng vận động, giảm mức tiêu hao năng lượng và tăng độ bền của xe.
Nói đơn giản, nếu xích xe đạp gặp vấn đề, bạn sẽ không thoải mái khi phải đạp quá nặng hoặc có tiếng kêu khó chịu, ảnh hưởng trải nghiệm, thậm chí xích bị đứt, gãy, không thể di chuyển.
Do đó, tùy mục đích và loại xe, bạn cần chọn loại xích xe đạp phù hợp.
II. Các Loại Xích Xe Đạp Phổ Biến
A. Xích Đơn Tốc (Single Speed Chain)
- Ưu Điểm và Nhược Điểm: Xích đơn tốc thường nhẹ và đơn giản, dễ bảo dưỡng, nhưng có giới hạn trong việc đối mặt với địa hình đa dạng.
- Ứng Dụng Phổ Biến: Thích hợp cho xe đạp thành phố, xe đạp đua và các dòng xe có mục đích chủ yếu là di chuyển.
B. Xích Đa Tốc (Multi-Speed Chain)
- Cấu Trúc và Thiết Kế: Xích đa tốc có cấu trúc phức tạp hơn, với nhiều dãy mắt và các liên kết chuyển động tốc độ.
- Tính Năng và Lợi Ích: Được thiết kế để đáp ứng nhu cầu của các loại xe đạp đa dạng, có khả năng chuyển động linh hoạt trên địa hình đồi núi và đô thị.
C. Xích Chống Rỉ (Rust-resistant Chain)
- Làm Từ Vật Liệu Chống Rỉ: Xích chống rỉ thường được làm từ vật liệu như thép không gỉ để chống lại ảnh hưởng của môi trường ẩm ướt.
- Đặc Điểm và Ưu Điểm: Khả năng duy trì hiệu suất ổn định trong mọi điều kiện thời tiết và môi trường.
Các loại Xích Xe Đạp và tiêu chí lựa chọn
Các loại xích xe đạp phổ biến
Xích xe đạp được phân loại theo kích thước và số lượng mắt xích. Kích thước của xích xe đạp được xác định bởi chiều rộng của mắt xích và khoảng cách giữa hai mắt xích liên tiếp. Số lượng mắt xích của xích xe đạp phụ thuộc vào số lượng líp (bánh răng) của bánh sau và số lượng đĩa đạp của xe đạp.
Có nhiều cách phân loại, nhưng phổ biến nhất vẫn là:
- Xích xe đạp 1 tốc độ/đơn tốc (Single Speed Chain): Đây là loại xích xe đạp dùng cho các loại xe đạp có 1 líp và 1 đĩa đạp, thường là các loại xe đạp thể thao như xe đạp Fixed Gear hoặc xe đạp thành phố, citybike. Xích xe đạp 1 tốc độ có kích thước là 1/2 inch x 1/8 inch, tức là chiều rộng của mắt xích là 1/8 inch và khoảng cách giữa hai mắt xích liên tiếp là 1/2 inch. Xích xe đạp 1 tốc độ có số lượng mắt xích từ 96 đến 112, tùy thuộc vào kích thước của đĩa, líp và chiều dài khung (hoặc có thể dựa vào kích thước bánh).
Xích xe đạp đơn tốc độ
- Xích xe đạp nhiều tốc độ/đa tốc (Multi-Speed Chain): Đây là loại xích xe đạp dùng cho các loại xe đạp có nhiều líp và nhiều đĩa đạp, thường là các loại xe đạp leo núi, xe đạp đường trường hoặc xe đạp hybrid, touring. Xích xe đạp nhiều tốc độ có kích thước phổ biến là 1/2 inch x 3/32 inch, tức là chiều rộng của mắt xích là 3/32 inch và khoảng cách giữa hai mắt xích liên tiếp là 1/2 inch. Xích xe đạp nhiều tốc độ có số lượng mắt xích từ 108 đến 120, tùy thuộc vào số lượng bánh răng của líp và đĩa đạp. Ngoài ra, còn có các loại xích xe đạp nhiều tốc độ chuyên dụng cho các hệ thống líp và đĩa đạp khác nhau, ví dụ như xích xe đạp 9 tốc, 10 tốc hoặc 11 tốc…
Chọn xích xe đạp phù hợp
- Kích Thước và Số Mắt Xích: Kích thước và số mắt xích cần phải phù hợp với hệ thống truyền động và loại xe đạp để đảm bảo hiệu suất tối ưu.
- Chất Liệu Xích: Chất liệu xích, thường là thép carbon hoặc thép không gỉ, ảnh hưởng lớn đến độ bền, độ hao mòn và khả năng chống rỉ của xích.
- Độ Bền và Độ Bôi Trơn: Xích cần có độ bền cao để đối mặt với áp lực và lực căng, đồng thời cũng cần được bôi trơn đúng cách để giảm ma sát và tiêu hao năng lượng.
- Tương Thích với Hệ Thống Truyền Động: Việc chọn xích phải tương thích với các thành phần khác của hệ thống truyền động, bao gồm líp và đĩa. Do đó, bạn hãy đọc thật kỹ thông số líp và đĩa đạp để chọn loại phù hợp nhất.
Bạn cần độc thông số líp để chọn xích xe đạp phù hợp
Tại sao bạn cần chọn xích xe đạp phù hợp và chất lượng tốt?
Bạn có thể giảm hoặc rút bớt các tiêu chí khác, nhưng riêng với xích xe đạp, bạn nên chọn loại tốt một chút vì:
- Xích xe đạp chất lượng có khả năng chịu lực cao, không dễ bị giãn, gãy hay rơi ra khỏi bánh răng. Điều này giúp bạn đi xe đạp ổn định, êm ái và an toàn hơn.
- Xích xe đạp chất lượng có tuổi thọ cao hơn xích xe đạp kém chất lượng, đặc biệt vơi các bạn có nhu cầu di chuyển nhiều, đường dài (trên 100km/tháng). Bạn sẽ không phải thay xích xe đạp thường xuyên, tiết kiệm chi phí và thời gian bảo dưỡng.
- Xích xe đạp chất lượng có khả năng chống ăn mòn, han gỉ và bám bụi tốt hơn xích xe đạp kém chất lượng. Điều này giúp bạn đi xe đạp trong mọi điều kiện thời tiết, không lo xích xe đạp bị hư hỏng, ảnh hưởng đến trải nghiệm. Hạn chế phải “dắt xe về” trong các chuyến đi xa.
- Xích xe đạp chất lượng có thiết kế tinh tế, thẩm mỹ hơn, phù hợp với nhiều loại xe đạp khác nhau. Bạn có thể dễ dàng lắp đặt và tháo rời xích xe đạp khi cần thiết, không gặp khó khăn hay mất thời gian.
Trên thị trường có nhiều loại xích xe đạp của các thương hiệu nổi tiếng, rất bền như: xích Shimano, Xích SRAM, xích Campagnolo…
Hướng Dẫn Bảo Dưỡng và Chăm Sóc Xích Xe Đạp
Hãy thường xuyên kiểm tra và chủ động thay xích xe đạp của bạn nếu nó bị giãn dài (sử dụng thước đo chuyên dụng), hoặc có các mắt nối cong, vênh, có khả năng hư hỏng cao.
Một vài bước HBW hướng dẫn các bạn bảo dưỡng và chăm sóc xích xe đạp đơn giản tại nhà như sau:
1. Làm Sạch Xích
Xích hoạt động tốt trong tình trạng sạch sẽ, không bám bụi, cát, sỏi nhỏ. Do đó, bạn nên dùng giẻ khô lâu sạch xích. Nếu nó quá dơ (bẩn), hãy sử dụng nước sạch, dung dịch tẩy rửa chuyên dụng xịt lên hoặc tháo xích ra, ngâm vào xăng hoặc dầu hỏa là cách đơn giản được nhiều người áp dụng để loại bỏ lớp dầu, mỡ cũ trên xích xe đạp.
Hãy sử dụng cọ, bàn chải để làm sạch từng mắt xích, đừng làm ẩu bạn nhé, cũng không mất quá nhiều thời gian cho chiếc xe đạp yêu quý của bạn.
2. Bôi Trơn
Sử dụng loại dầu hoặc chất bôi trơn chuyên dụng để duy trì độ trơn tru và giảm ma sát của xích sẽ giúp xích của bạn hoạt động tốt và bền bỉ hơn. Hạn chế được những tiếng kêu khó chịu khi di chuyển.
Trên thị trường hiện nay có rất nhiều dầu chuyên dụng cho xe đạp với giá rất rẻ, chỉ từ 50.000đ – 150.000đ. Hạn chế hoặc không nên sử dụng mỡ bò, dầu nhớt thải xe máy để tra xích xe đạp.
Không nên tra quá nhiều, tới mức nhỏ giọt, tra vừa đủ, bóng đều mặt xích, nếu dư hãy lấy giẻ khô lau đi.
3. Kiểm tra và thay thế mắt xích bị hư
Kiểm tra định kỳ tình trạng của xích và thay thế khi cần thiết để tránh rủi ro hỏng hóc. Nếu được, bạn hãy tự chuẩn bị khóa cắt xích, kìm masterlink để có thể tự thay mắt xích tại nhà để đảm bảo xích xe đạp của bạn luôn trong tình trạng tốt.
Thường xuyên kiểm tra, bảo dưỡng xích xe đạp để bền và lái xe an toàn hơn
Nếu xích hư, đừng bội vứt nó đi, hãy giữ lại để lấy những mắt xích tốt, thay thế cho những lần sau. Đó là lời khuyên của HBW – xe đạp của thanh xuân! Chúc các bạn lái xe an toàn và đạp xe hiệu quả, nhiều sức khỏe.
